صنعت نساجی و پوشاک در زمره بزرگترین، مهمترین و قدیمی‌ترین صنایع جهان است که به دلیل اشتغالزایی بالا و نقش صنعتی، اقتصادی و اجتماعی فوق‌العاده، بسیار مورد توجه اغلب کشورها و اقتصادهای بزرگ دنیا قرار دارد.
مزایای متنوع آن از جمله قدرت اشتغالزایی بالا، ارزآوری، تولید ثروت ملی، نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر نسبت به سایر صنایع و ارزش افزوده بالا، موجب شده است . بسیاری از کشورها صنعتی شدن خود را صرفا از صنایع نساجی و پوشاک آغاز کنند و کماکان نیز در بخش‌های دانش‌بنیان و با ارزش افزوده بالا پیشرو باشند.
از جمله سیاست‌های موفق در پیشرفت این صنعت که تقریبا در همه کشورهای پیشرو (از قبیل چین، هند، ترکیه، ویتنام و…) به اجرا درآمده، جذب سرمایه‌گذاری خارجی است که پیش نیاز آن،
در درجه اول رقابتی کردن هزینه‌های تولید و سپس تسهیل فضای مناسب کسب و کار و عقد قراردادهای تجاری آزاد و ترجیحی با بازارهای هدف صادراتی و تأمین زیرساختها، تسهیلات مالی و مشوق‌های صادراتی می‌باشد. علاوه بر این، دسترسی به مواد اولیه، نیروی کار ارزان و ماهر، حمایت همه‌جانبه دولتها، مشوق‌های متنوع و تخفیف‌های مالیاتی، از جمله مشوق‌های سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در این صنعت به شمار می رود.
بر اساس آمار ارائه شده در سایت Stastia درآمد در بخش مد در سال 2019 597321 میلیون دلار است.
که پیش بینی می شود درآمدها نرخ رشد سالانه (CAGR 2019-2023) را 11.5٪ نشان دهند ، در نتیجه تا سال 2023 حجم بازار 922،005 میلیون دلار آمریکا باشد.
بزرگترین بخش بازار پوشاک با حجم بازار 386394 میلیون دلار در سال 2019 است.
در مقایسه جهانی ، بیشتر درآمد در چین ایجاد می شود (281.979 میلیون دلار در سال 2019).
در بخش Fashion ، سهم جهانی درآمد در حال حاضر در سال 2018 به 20٪ رسیده است ، اما این رشد در سالهای آینده ادامه خواهد یافت ، که توسط مناطق شرق و جنوب شرقی آسیا با طبقه متوسط رو به رشد خود رانده می شود و زیرساختهای خرید آفلاین را عقب می اندازد. یکی از روندهای پیشرو ادغام عملکرد خرید مستقیم در نمایش محتوا در رسانه های اجتماعی ، امکان تبدیل مشتری سریع “الهام بخش و فروش” (به عنوان مثال پرداخت اینستاگرام) است. مخاطبان به طور فزاینده ای از دسک تاپ به موبایل تغییر می کنند ، و بهبود مرور مرور موبایل و تجربه پرداخت آن بسیار مهم است.
هم اكنون سرانه مصرف پارچه هر ایرانی 28 تا 31 مترمربع تخمین زده می شود، با این حساب سالانه به 2 میلیارد و 400 میلیون مترمربع پارچه برای تولید پوشاك نیاز است.
نیمی از مجموع پارچه مورد نیاز از سوی واحدهای نساجی داخلی تولید و بقیه از طریق واردات تامین می‌شود.
به گفته نصراللهی مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت مجموع مصرف كالاهای نساجی و پوشاك 510 هزار تن است كه 350 هزار تن آن تولیدات داخلی است.
همچنین مدیركل دفتر صنایع نساجی و پوشاك وزارت صنعت از افزایش 18 درصد صادرات و كاهش 38 درصد واردات محصول نساجی، پوشاك، چرم و كفش ، در 10 ماهه سال 97 خبر داد .
به گفته افسانه محرابی آمار صادرات 10 ماهه پارسال حوزه نساجی، پوشاك، چرم و كفش 260 هزار تن به ارزش 955 میلیون دلار بود.
وی واردات این حوزه را 339 هزار تن به ارزش 947 میلیون دلار ذكر كرد كه به گفته محرابی در همسنجی با مدت مشابه سال قبل از آن، از لحاظ وزن و ارزش در صادرات به ترتیب 18.7 درصد و 6.5 درصد رشد داشت و در بخش واردات به ترتیب 38.4 درصد و 36 درصد كاهش داشت. ” به گزارش ایرنا ،
در صنعت نساجی برای ایجاد یک شغل طبق آخرین آمار تنها نیاز به ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری است. به گفته کارشناسان، نساجی با نزدیک به یک قرن سابقه در ایران، پنج درصد سرمایه‌گذاری‌های بخش صنعت را در اختیار دارد و ۱۳ درصد اشتغال واحدهای صنعتی نیز مربوط به این بخش است.
بر اساس آمار موجود، متوسط هزینه مورد نیاز به منظور ایجاد اشتغال برای یک نفر در صنعت نساجی نزدیک به ۲۵ درصد از متوسط هزینه ایجاد اشتغال یک نفر در کل صنعت کشور است. آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت حاکی است؛ با وجود چالش‌های ناشی از جنگ روانی و تحریم‌های اقتصادی، صادرات محصول نساجی کشور در ۹ ماهه سال گذشته، ۲۸ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن رشد داشت که این امر بیانگر ظرفیت‌های این بخش است.
به گفته مسوولان، 7 هزار و ۹۰۰ واحد تولیدی فعال نساجی در ایران وجود دارد، کارشناسان بر این باورند صنعت نساجی، ظرفیت گسترش و مقاومت در شرایط تحریم را دارد از این رو تدوین نقشه راه و مشخص شدن وظایف نهادها در توسعه نساجی از اهمیت بسزایی برخوردار است. همچنین با وجود تحریم‌ها، در بخش نساجی با ۳۶ درصد کاهش واردات و ۶ درصد رشد صادرات روبه‌رو بوده‌ایم.
سال گذشته ۳۱۲ هزار تن انواع محصولات بخش صنایع نساجی و پوشاک به ارزش یک میلیارد و ۹۳ میلیون دلار از کشور صادر شد که در مقایسه با سال پیش از آن از نظر ارزشی و وزنی به ترتیب ۶ درصد و ۲۶ درصد رشد داشت. گردش مالی صنعت پوشاک در ایران سالانه ١٤ میلیارد دلار برآورد و نیاز سالانه پوشاک کشور ۵۲۰ هزار تن تخمین زده می‌شود.
این صنعت با اشتغالزایی بالا، سرمایه بری کم و ارزش افزوده مناسب می‌تواند در شرایط تحریم، نقش موثری در تولید و اشتغال داشته باشد. بر اساس آمار منتشره وزارت صنعت، معدن و تجارت، سال گذشته مجموع صادرات پوشاک کشور افزون بر ۶۰ میلیون دلار و کل صادرات منسوجات کشور نیز بیش از ۷۲۸ میلیون دلار بود.
این در حالی است که بر اساس برنامه راهبردی وزارتخانه، پیش بینی صادراتی صنعت نساجی و پوشاک در افق ۱۴۰۴ بیش از 3 میلیارد دلار تخمین زده شده که یک سوم آن سهم پوشاک است. در حال حاضر تعداد واحدهای نساجی کل کشور 8 هزار و ۱۵۰ واحد بوده است که ۱۵ درصد کل سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده است. ” به گزارش مجله تعادل “
چشم‌انداز صنعت نساجی و پوشاک در افق سال 1404، بـر اسـاس سـند چشـم‌انداز جمهـوری اسلامی ایـران کـه جایـگاه اول اقتصـادی، علمـی و فنـاوری را در سـطح منطقـه ترسـیم نمـوده اسـت و نظـر بـه قدمت، نقـش بـالای اشـتغالزایی مسـتقیم و غیرمسـتقیم صنعتـی، ارزش افـزوده بـالا و تـوان بالقـوه و بالفعـل صادراتـی، چشـم‌انداز صنعـت نسـاجی و پوشـاک در افـق سـال 1404 به شـرح ذیـل ترسـیم میشـود:
»دستیابی به جایگاه سوم صنعت نساجی در منطقه و رسیدن به رتبه پنجاهم جهان با تکیه بر رقابت پذیری، نوسازی و سرمایه گذاری همراه با توسعه فناوری و ارتقای بهره‌وری عوامل تولید«
همچنین در این برنامه به اهداف کمی، برآوردهای سالهای آینده و تحلیل SWOT اشاره و راهبرد ها و برنامه‌هایی برای این صنعت ارائه کرده است که در ذیل به خلاصه‌ای از آن اشاره می‌شود:
با توجه به مطالعات و بررسی های به عمل آمده، مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای شناسایی شده در صنعت نساجی کشور به شرح ذیل است.
وجود واحدهای توانمندبخش خصوصی داخلی
سابقه تاریخی، هنر و تخصص بالا در تولید منسوجات
وجود برخی نام و نشان تجاری داخلی مهم
مزیت و توان تولید بالای مواد اولیه صنعت نساجی )به ویژه شاخه بسیار مهم الیاف و منسوجات مصنوعی(
وجود نیروی کار ماهر
اشتغال زایی با هزینه پایین
وجود مراکز دانشگاهی و روند روزافزون ورود نیروی انسانی متخصص به این صنعت
وجود بنگاه‌های تولیدی و تشکل‌های خصوصی قدیمی و قوی
نوآوری برخی تولیدکنندگان صنعت و در نتیجه تحریک تقاضای کیفی و کمی
بالا بودن هزینه‌های تولید و قیمت تمام شده نسبت به کشورهای رقیب طی سالهای اخیر
عدم توسعه و نوسازی لایه‌های پایین‌دستی صنعت (تکمیل منسوجات، تولید پوشاک، خدمات و توزیع)
شبکه توزیع )عمده فروشی و خرده فروشی( به شدت سنتی، ناکارآمد، سازمان نیافته و متفرق و هزینه و سهم بالای آن از زنجیره های تأمین نساجی )بدون ارائه خدمات ارزش افزوده لازم(
عدم وجود حمایت‌های لازم از نام و نشان تجاری ملی منسوجات و پوشاک و در نتیجه کمبود تعداد نام و نشان تجاری قوی داخلی
محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی در طراحی محصولات و ایجاد محتوای فرهنگی و مد در منسوجات و پوشاک مبتنی بر تقاضای بازار
خلاء هدف گذاری و چشم انداز در سطح بنگاه های صنعت
فرهنگ استفاده از کالاهای خارجی
ضعف در طراحی محصولات مبتنی بر تقاضای بازار
استفاده از ماشین آلات قدیمی و فرسوده در تولید
به روز نبودن فناوری تولید برخی محصولات
امکان و قابلیت صادرات کلیه کالاهای نساجی و پوشاک
امکان رشد و توسعه صنعت در حوزه فناوری‌های نوین و تولید منسوجات با فناوری بالا
وجود بازار مصرف داخلی قابل توجه )با جمعیت جوان مصرف کننده پوشاک(
امکان صادرات و دسترسی زمینی )در حداقل زمان ممکن( به بازارهای هدف اروپا و وجود بازار منطقهای پوشاک
افزایش قدرت رقابت با توجه به افزایش هزینه‌های تولید منسوجات در چین و ترکیه
توان رشد سریع صنعتی با توجه به بومی‌سازی اغلب زیربخش‌ها
افزایش عوارض صادراتی مواد اولیه صنعت نساجی
وجود فرهنگ اسلامی و مذهبی در پوشش افراد جامعه
ارزان بودن نیروی کار صنعت به نسبت رقبا
افزایش مستمر قیمت تمام‌شده منسوجات و پوشاک داخلی نسبت به وارداتی با توجه به افزایش هزینه‌های تولید و نرخ تبدیل ارز حقیقی موثر
قاچاق گسترده و واردات بی رویه به ویژه به عنوان کالای دارای نشان تجاری )با جعل نشان‌های تجاری معتبر(
محدویت‌های بین المللی )تحریم‌ها( در دسترسی به بازارهای صادراتی هدف )اتحادیه اروپا و آمریکا( و فقدان سرمایه گذاری خارجی و ارتباطات ضعیف فنی/مالی/تجاری جهانی
عدم سرمایه‌گذاری در زیر ساخت‌های نرم مورد نیاز صنعت از طرف دولت
عدم مشارکت تولیدکنندگان در زنجیره تأمین
عدم استفاده از نظرات بخش خصوصی واقعی در سیاست‌گذاری‌های کلان دولت
فرهنگ استفاده از کالای خارجی و سهولت واردات آن توسط دولت
وجود فشارهای شدید بیمه‌ای و مالیاتی )به ویژه مالیات بر ارزش افزوده و عدم اجرای کامل آن(
خروج بی رویه مواد اولیه از کشور
برخورداری رقبای بین‌المللی از نشان تجاری
عدم امکان تعاملات پولی و مالی با سایر کشورها
با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عوامل درونی و بیرونی صنعت نساجی و پوشاک (قوت‌ها، ضعف‌ها،فرصت‌ها و تهدیدها) و هدف گذاری های این صنعت تا افق سال 1404 ، راهبردهای توسعه صنعت نساجی و پوشاک به شرح ذیل تعیین می شود:
بهبود فضای کسب و کار و رقابت‌پذیر نمودن صنعت نساجی و پوشاک
تنوع بخشی و توسعه صادرات منسوجات و پوشاک با ارزش افزوده بیشتر مبتنی بر مزیت‌های رقابتی
تقویت و تکمیل خوشه‌های صنعتی منسجم و توانمند
بازسازی و نوسازی خطوط تولید و ارتقای سطح فناوری تولید
مدیریت زنجیره تأمین
توسعه سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت در زنجیره عرضه جهانی
ارتقای و توسعه زیر ساخت‌های نرم
ارتقای طراحی مد ملی و بهبود کیفیت محصولات
ساماندهی واردات و مبارزه با پدیده قاچاق
توسعه ابزارهای تأمین مالی
ایجاد نشان تجاری در سطح منطقهای و بین‌المللی ” منبع این قسمت مجله تخصصی ای کد “
منابع مورد استفاده در این مقاله : مجله تعادل . ایرنا . مجله ای کد و سایت بین المللی آماری stastia