شناخت پارچه .شامل نکات مهمی اعم از نوع تولید پارچه ها ، ترکیبات اصلی پارچه ، موارد استفاده ، تنوع تولید و هزاران نکته دیگر مطالب مهمی است که هر طراح لباس و خیاطی باید بداند . در این مقاله سعی شده به تفضیل به این موضوع بپردازیم.

شناخت پارچه

پارچه لایه‌ای نرمش پذیر است که از شبکه‌ای از نخ‌ها یا الیاف طبیعی یا مصنوعی تشکیل‌شده است؛ که نوع نخ‌ها یا الیاف و ساختار و نحوه قرارگیری آن‌ها در کنار یکدیگر ساختمان پارچه و خصوصیات فیزیکی آن را به وجود می‌آورد. پارچه را از روش‌های بافت تاری-پودی، بافت حلقوی (کش‌بافی یا قلاب‌بافی)، روش‌های بی بافت، گره زدن تولید می‌شود. ما در اینجا سعی کردیم به آموزش پارچه شناسی و شناخت پارچه ها بپردازیم .

پارچه شناسی و شناخت پارچه ها: در این مقاله از وب‌سایت مد و فشن ایران می‌خواهیم در مورد آموزش پارچه شناسی و شناخت پارچه ها برای شما صحبت نماییم، لطفاً در ادامه با ما همراه باشد.

اجازه بدید با این سوال شروع کنیم، پارچه چیست ؟

پارچه لایه‌ای نرمش پذیر است که از شبکه‌ای از نخ‌ها یا الیاف طبیعی یا مصنوعی تشکیل‌شده است؛ که نوع نخ‌ها یا الیاف و ساختار و نحوه قرارگیری آن‌ها در کنار یکدیگر ساختمان پارچه و خصوصیات فیزیکی آن را به وجود می‌آورد. پارچه را از روش‌های بافت تاری-پودی، بافت حلقوی (کش‌بافی یا قلاب‌بافی)، روش‌های بی بافت، گره زدن تولید می‌شود.

پارچه‌ها ازنظر مواد بکار رفته انواع گوناگون دارند ازجمله پنبه‌ای (نخی)، پشمی، ابریشمی و غیره…

برای نخستین بار پارچه پنبه‌ای در حدود ۱٬۹۰۰ پیش از میلاد توسط تمدن دره سند در آسیای جنوبی بافته شد. منبع ویکی پدیا

همه طراحان مد و لباس و خیاط‌ها به‌خوبی می‌داند در هنگام خرید پارچه، مهم‌ترین و اصولی‌ترین انتخاب ما کیفیت پارچه و لباس هست. اگر شما به‌عنوان کسی که کار مد و فشن انجام می‌دهید تخصص لازم در این امر نداشته باشید می‌توان گفت که بخش اعظمی از این حرفه را فرانگرفته‌اید.

انتخاب پارچه مناسب که نیاز به تخصص و تجربه دارد می‌تواند هنگام خرید بخش قابل‌توجهی از هزینه‌ها  را کاهش دهد . بسیاری از افراد از جنس و نوع پارچه هیچ آگاهی ندارند و سردرگم به دنبال خرید یک لباس باکیفیت می‌گردند!!

 همان‌طور یک خیاط خانم یا آقا مهترین اصل یک خیاط خوب بودن را باید بدانند و راهنمای مشتریان خود باشند که هر نوع پارچه به‌تناسب جنس آن برای چه مدل لباسی مناسب است.

امروزه پارچه‌ها با توجه به پیشرفت فنّاوری، دارای انواع بسیاری هستند. شناخت انواع گوناگون پارچه ازنظر جنس و طرح­‌های آن، از مهم‌ترین لازمه‌های طراحی و تولید لباس است. طراحان و تولیدکنندگان پوشاک باید به‌خوبی پارچه­‌های گوناگون را بشناسند تا بتوانند نسبت به محصولی که خلق می­‌کنند، پارچه­‌ی مناسب را انتخاب کنند. در این مطلب به معرفی انواعی از پارچه‌ها می‌پردازیم.

انواع پارچه‌ها،پارچه­‌ها به چهار دسته تقسیم می­‌شوند:

پارچه­‌هایی که منشأ گیاهی دارند؛ مانند کتان، پنبه، کنف و غیره؛

پارچه­‌هایی که سرچشمه­‌ی حیوانی دارند؛ مانند ابریشم، پشم، خز طبیعی و غیره؛

پارچه­‌هایی با سرچشمه­‌ی معدنی؛ مانند آزبست ( پنبه­‌ی نسوز) و پارچه­‌های شیشه­‌ای؛

آموزش پارچه شناسی و شناخت پارچه ها و پارچه­‌های الیاف طبیعی

این پارچه­‌ها از الیاف گیاهی به وجود می­‌آیند که شامل موارد زیر می‌شوند:

الیاف میوه­‌ای – دانه­‌ای مانند پنبه؛

الیاف ساقه­‌ای مانند کتان و کنف؛

الیاف برگی مانند سیسال؛

پارچه­‌های نخی – پنبه‌­ای.

پارچه­‌های نخ و پنبه بسیار پرطرفدار و پرکاربرد هستند. این پارچه­‌ها به پوست آسیب نمی­‌رسانند و حساسیت ایجاد نمی­‌کنند. این پارچه­‌ها باعث جریان هوا و تنفس بدن می‌شوند، به همین دلیل در هوای گرم، خنک هستند. البته لباس­‌هایی با الیاف پنبه­‌ای ضخیم­‌تر و گرم‌­تر هستند و در سرما بدن را گرم می‌کنند. به دلیل این‌که این پارچه­‌ها پس از شستن آب می‌­روند، باید پیش از برش در آب انداخته شوند. همچنین نسبت به مرغوبیت جنس رنگ پس می­‌دهند. در صنعت به‌طورمعمول الیاف پنبه را در محلول اکسیدان می­‌گذارند تا سفید شود. هر چه بیش­‌تر در این محلول بمانند، سفیدتر و البته کم‌دوام تر می‌شوند. الیاف نخی در برابر چروک شدن بسیار حساس هستند. بهتر است این پارچه­‌ها برای لباس‌های راحتی، منزل و لباس نوزاد به کار روند. این پارچه­‌ها بید نمی­‌زنند، ولی اگر در جای مرطوب و تاریک باشند، کپک خواهند زد.در ادامه به معرفی برخی از انواع پارچه‌های نخی پرداخته می‌شود.

مخمل نخی راه‌راه

پارچه­‌ای مقاوم است که مدت‌زمانی طولانی دوام می­‌آورد. داخل آن بسیار ساده و مثل بافت است. این نوع پارچه می­‌تواند از انواع پارچه مانند پنبه به دست آید.

پارچه‌های شناخته‌شده در بازار سنتی ایران  با ریشه الیاف طبیعی

چیت:  پارچهٔ پنبه‌ای و نقش داری که بیشتر مزین به نقش گل‌های کوچک و بزرگ بود،این نوع پارچه،­ بسیار سبک با تراکم کم تاروپود و در دو نوع ساده و طرح دار موجود، و برای لباس راحتی مردانه و زنانه، بسیار مناسب است.

چیت ویچی: نوعی پارچه چهارخانه ، دورنگ که از پنبه بافته‌شده است .

چلوار: پارچهٔ پنبه‌ای سفید و آهاردار و بسیار پرمصرفی که از آن پیراهن و زیر جامه و ملحفه و روبالشی تهیه می‌کردند، این نوع پارچه، سبک، خنک، به‌طورمعمول به شکل طرح دار و گل­‌دار و برای تهیه لباس مناسب است. از آن پیراهن، زیر جامه، ملحفه و روبالشی تهیه می‌کنند. چلوارهای سفید و روشن به دلیل تراکم تاروپود بیش‌­تر، کم­تر برای دوخت لباس استفاده می‌شوند.مطالب و مقالات مرتبط

معرفی پارچه های چهار خانه

کرباس: کرباس یا کرپاس، پارچهٔ پنبه‌ای سفید و درشت‌بافت که غالباً رنان و مردان روستایی از آن جامه می‌ساختند و برای کفن نیز به کار می‌رفت). پارچه­‌ای ضخیم و آهاردار با تراکم تاروپود کم است. به دلیل ضخامت زیاد نخ‌های تاروپود، مناسب لباس نیست و به‌طورمعمول به‌عنوان لایی کت، پارچه­‌های شماره­‌دوزی، کاموا دوزی و ازاین‌دست به کار می­‌رود.

متقال: پارچهٔ پنبه‌ای سفید شبیه به کرباس اما از آن لطیف‌تر)، این نوع پارچه به نسبت ضخیم و تراکم نخ‌های تاروپود آن زیاد است. رنگ­‌پذیری خوبی ندارد و در رنگ­‌های سفید و شیری موجود است. این نوع پارچه برای تن­پوش مناسب نیست و بیش‌تر برای روبالشی و ملحفه و غیره استفاده می‌شود. کاربرد رایج دیگر این پارچه برای « پاترون » است.

کتان: پارچه‌ای است که از الیاف ساقه‌ی کتان ساخته می‌شود. کتان گیاه علفی یک‌ساله‌ و دارای برگ‌های سبز مات و ساقه‌ی متشکل از الیاف نرم و بلند است. از این الیاف نخ کتانی هم به دست می‌آورند. پارچه‌ی کتان به‌عنوان پادشاه پارچه‌ها شناخته می‌شود. از کتان برای ساخت لباس و مبلمان منزل استفاده می‌شود.پارچه‌ای که از الیاف ساقهٔ کتان ساخته می‌شود. کتان گیاه علفی یک‌ساله‌ای است دارای برگ‌های سبز مات و ساقهٔ متشکل از الیاف نرم و بلند. از این الیاف نخ کتانی هم به دست می‌آورند). الیاف این پارچه، خشک و خشن هستند و زود چروک می‌شوند. این پارچه­‌ جزو خنک­‌ترین پارچه­‌ها و در هوای گرم بسیار مناسب هستند. به همین دلیل چروک شدن آن‌ها اهمیت زیادی ندارد. این پارچه را باید پیش از دوخت شست‌وشو داد. پارچه­‌هایی که صد درصد کتان باشند، رنگ­‌پذیری خوبی ندارند. کتان­‌های رنگی در هنگام شست‌وشو رنگ می­‌دهند، مگر این­‌که پارچه­‌ی کتان در ترکیب با مواد شیمیایی باشد. کتان، ضخامت­‌های گوناگون دارد؛ پارچه­‌ی برزنتی از نوع ضخیم آن است.

مخمل: پارچه‌ای نخی یا ابریشمی که یکروی آن صاف و روی دیگر دارای پرزهای لطیف و نزدیک به هم و به یک‌سو خوابیده است). جنس این پارچه یا نخی یا ابریشمی است.

حریر: پارچهٔ ابریشمی نازک) وال، تور، فاستونی

ململ: نوعی پارچه­‌ی نخی لطیف، نازک و سفید است.

ماهوت: پارچه‌ای ضخیم تمام پشم، نرم، کمی براق، با سطح پرزدار

کریشه: پارچه­‌ی سبک نخی که دارای گل­‌های برجسته است.

کلوکه: پارچهٔ نخی که بیشتر برای چادر مشکی بکار می‌رفت

کرپ‌دوشین: یا کرب‌دوشین پارچه‌ای از خانوادهٔ کرپ که از ابریشم خام بافته می‌شد

آقبانو: پارچه­‌ای نازک و پنبه­‌ای است که بیش‌­تر برای چارقد و چادر مصرف می‌شود.

دبیت: پارچه‌ای نخی که بیشتر آستر لباس و رویهٔ لحاف می‌شد و نوع علی‌اکبری آن از همه مرغوب‌تر بود. حاج علی‌اکبر شخصی بود که دبیت را به کارخانه‌های دبیت بافی لندن سفارش می‌داد

مخمل‌های کاشان

زربفت‌های کاشان: پارچه‌های زربفتی که در کاشان بافته می‌شود

زربفت‌های یزد: زربفت‌هایی که به دست رنان زردشتی یزد بافته می‌شد

بورسا: بروسا یکی از بندرهای معروف ترکیه است که محصولات ابریشمی آن شهرت جهانی داشت

شال‌های کشمیر: این شال‌ها را به تقلید از شال‌های کشمیر با پشم شتر در کرمان می‌بافتند

پولیش: پارچه‌هایی که پوشش مویی ضخیمی دارند و رنگ و اندازه آن شبیه خز واقعی است که به پولیش معروف است و نخ آن مصنوعی است.

فوتر: نَمَد نوعی بافته سنتی زیراندازی است که با پشم تولید می‌شود. در فرانسه به آن فوتر می‌گویند.

لمه: پارچه ای رنگارنگ و براق که از الیاف رنگی یا نخ‌های براق بافته شده است.

کتان کش: همان پارچه‌ی کتان است که با نخ کشی بافته می‌شود. نخ کشی عبارت است از ترتیب گذرانیدن نخ های تار از سوراخ های میلمیلک و رد دستگاه یا ماشین بافندگی تعداد کل میلمیلک های مورد نیاز برای عمل نخ کشی برابر با تعداد کل نخ های تار است.

معرفی برخی الیاف طبیعی  در شناخت پارچه

پنبه – (Cotton):

• الیاف پنبه‌ای ‌هادی حرارت هستند و حرارت بدن را به بیرون منتقل می‌کنند درنتیجه خنک هستند .
• به‌راحتی لکه‌گیری و شسته می‌شوند .
• در برابر ساییدگی مقاوم هستند .
• پس از استفاده اگر خوب خشک نشود، بوی عرق بدن در آن باقی می‌ماند .
• در ایران به لباس‌های پنبه‌ای نخی می‌گویند .

کتان (linen):

• کتان ازنظر خصوصیات مانند پنبه است و در ایران کشت نمی‌شود .
• پارچه‌های کتانی دارای سطح صاف و درخشنده‌اند زودتر از پنبه تمیز می‌شوند .
• بی‌اندازه پارچه‌های پنبه‌ای آب را جذب می‌کنند اما زودتر خشک می‌شوند به همین دلیل حوله‌های کتانی بهتر از پنبه‌ای است.

پشم ( Wool) :

بسته به نوع حیوانی که پشم از آن گرفته می‌شود، کیفیت لیف­‌های پارچه متفاوت است. به‌عنوان‌مثال پارچه­‌ی پشمی کشمیر که از نوعی بز گرفته می‌شود، از مرغوب­‌ترین پشم­‌ها است که بسیار سبک، ظریف، گرم و لطیف است. پشم‌های گاوی ضخامت و خشنی بیش­‌تری دارند.

پارچه‌­های پشمی بیش‌­تر از هر پارچه­‌ای رطوبت را جذب و حرارت را دفع می‌کنند؛ درنتیجه لباس‌های پشمی رطوبت هوا را می­‌گیرند و بدن را گرم نگه می­‌دارند. پارچه­‌های پشم برای تهیه­‌ی انواع لباس‌های گرم و لباس­‌هایی که رسمی بودن آن‌ها مهم است، به کار می‌روند. بهتر است برای تهیه­‌ی لباس‌های پشمی از پارچه­‌ی آستری استفاده کرد تا پارچه به‌طور مستقیم با سطح پوست تماس پیدا نکند.

• با توجه به این‌ که این الیاف چه حیوانی تهیه‌شده به نامه‌ای مختلفی می‌باشند مانند گوسفند مرینوس ، پشم لاما و موی بز
• پارچه‌های تهیه‌شده از پشم ، به دلیل ذخیره شدن هوا در بین الیاف عایق می‌باشند .
• به علت خاصیت رطوبت پذیری و داشتن خلل و فرج عرق بدن را جذب می‌کنند و آن را به‌آرامی تبخیر می‌کند به همین دلیل در زمستان شخص در زمستان کمتر احساس سرما می‌کند .
• بعد از شستن نباید آن را آویزان کرد بلکه بهتر روی پارچه نخی پهن کنیم .

ابریشم  (Silk) :

از مرغوب‌­ترین پارچه‌­ها است که در تهیه­‌ی لباس­ رسمی و مجلسی کاربرد زیادی دارد. پارچه­‌ی ابریشم طبیعی به نگهداری زیادی نیاز دارد. نباید آن را با آب شست‌وشو داد و با حرارت اتو کرد. بهتر است با بخار شست‌وشو و خشک شود. ابریشم رنگ­‌پذیری بسیار خوب و طیف رنگی گسترده­‌ای دارد.

ابریشم مصنوعی ترکیبی از ابریشم با مواد دیگر است و شباهت زیادی به ابریشم طبیعی دارد. پارچه­‌های صد درصد ابریشم بسیار گران هستند و دوام کم­تری نسبت به ابریشم مصنوعی دارند. به همین دلیل انواع دیگری از ابریشم­‌های ترکیبی مانند تافته­‌ی ابریشم، ساتن ابریشم و غیره ساخته شدند که بسیار پرطرفدار هستند.

• این پارچه‌ها خیلی سبک و براق هستند دارای کشش بالا و در برابر پارگی و چروک پذیری مقاومت بالایی دارند .
• به علت داشتن پروتئین ‌هادی حرارت نیستند و در خود نگه می‌دارند .
• هم در تابستان و هم در زمستان قابل‌ استفاده‌اند . به دلیل لطافت و عایق بودن .

آموزش پارچه شناسی و شناخت پارچه ها، پارچه­‌های مصنوعی

الیاف این پارچه­‌ها ساخته‌­ی انسان هستند و بسته به ماده­‌ی اولیه­‌ی آن‌ها، کاربردهای متفاوتی دارند. ویژگی­‌های این پارچه­‎ها شامل: مقاومت و استحکام زیاد، سبکی، کم‌حجم بودن، آب نرفتن و ثابت بودن ابعاد و نپوسیدن و ساییده نشدن است.

ویسکوز (Viscose) : 

ویسکوز: برخلاف تصور عمومی الیافی بر پایه‌ی طبیعی و همچون پنبه و لینن دارای ماهیت گیاهی(سلولزی) هستند. تنها تفاوتی که می‌توان به الیاف ویسکوز (ریون) نسبت به پنبه و لینن نسبت داد نحوه‌ی ساخت این الیاف است. الیاف ویسکوز (مانند تولید کاغذ) از خمیر کردن سلولوز تشکیل می‌شوند.

• ‌هادی گرما هستند بنابراین بدن احساس گرما می‌کند .
• از ابریشم طبیعی خنک‌تر است و منسوجات بسیار نرم و لطیف می‌توان از آن تهیه کرد .

نایلون  (Nylon) :

• نایلون جزء الیاف کاملاً مصنوعی است .
• نایلون استحکام خوبی در برابر سایش و کشش دارد به همین دلیل موارد استعمال زیادی دارد ازجمله جوراب‌های نایلونی به علت قابلیت الاستیکی زیاد در قسمت زانو و مفاصل کیسه‌ای نمی‌شود .
• فوراً خشک می‌شوند ، زیرا رطوبت کمی به خود جذب می‌کنند .
• از نخ فیلامنت برای تهیه جوراب ساق بلند ، آستری ، مایوی شنا ، لباس ورزشی ، پارچه دانتل ، بارانی ، پوشاک پلیسه دار ، پارچه‌های کش‌باف استفاده می‌شود .

پارچه شناسی و شناخت پارچه ها

پلی‌استر (Polyesters) :

• پلی‌استر کاملاً مصنوعی است .
• مقامت فوق‌العاده‌ای در برابر چروک شدن دارند حتی درزمانی که خیس می‌شوند .
• اگر پلی‌استر با الیاف طبیعی مخلوط شود، در تهیه منسوجات سبک‌وزن مانند پارچه‌های پرده‌ای ، ساتن ، پیراهن و بلوز مورداستفاده قرار می‌گیرد .
• به علت خاصیت اتو پذیری زیاد در تهیه پارچه‌های پلیسه زنانه و بشوربپوش مصرف می‌شود .

ریون

از پرکاربردترین پارچه­‌های لباس زنانه است که برای لباس‌های مهمانی به کار می­‌رود.

داکرون

به دلیل تنوع رنگ و استحکام بسیار محبوب است.

آکلیریک

فیبر آن ساخته‌ی بشر و حاصل ترکیب پترولیم و گاز طبیعی است.

الیاف معدنی

برخی از الیاف مانند نخ‌های طلا و نقره، معدنی هستند و در دوخت‌­های سنتی ایرانی مانند رودوزی گلابتون به کار می­‌روند.

پنبه­‌ی نسوز

نوعی از الیاف معدنی عایق حرارت و برق است که برای لباس آتش­نشانی و لباس کار برق­کاران استفاده می‌شود.

  موارد بالا جزء مهم‌ترین انواع پارچه بود ، در زیر فقط به نام تعدادی از انواع دیگر پارچه اکتفا می‌کنیم .

بروکات: دارای نخ‌های برجسته و درخشان است

بورکن کرپ: نوعی پارچه با سطح بافته‌شده مانند پوست درخت است .

 بوکله: نوعی پارچه با گره‌های نامنظم و سطحی گره‌دار است .

چینل: نوعی پارچه شبیه مخمل و ضخیم که دارای کرک‌هایی در هر دو رو است .

کلوله: نوعی پارچه نوعی کرپ که از دو بافت در کنار هم‌شکل‌گرفته که دارای نقوش برجسته نامنظم است .

مخمل کبریتی: نوعی پارچه که با نخ‌های نازک بسیار نرم با نخ‌های ضخیم بافته‌شده است .

دنیم: پارچه‌های جینی که فقط نخ‌های تار آن رنگ‌شده و نخ‌های پود آن سفید است .

فاکون: پارچه‌ای بدون طرح است که طی روند ناهمگون و متفاوت بافته‌شده و اغلب تلفیقی از مات و براق است .

دوشس: پارچه ساتن براق و محکم که از ابریشم و الیاف مصنوعی بافته‌شده است .

کرنیکل،کرش: نوعی پارچه دارای بافتی برجسته و چین‌دار به شکل پفکی است .

تیغ ماهی یا فیش گرات: با نخ‌های مختلف در تاروپود پارچه ، پارچه‌ای طرح دار با بافت جناقی شکل است .

گاباردین: نوعی پارچه با بافت ریز از پنبه ، پشم یا الیاف مصنوعی با نقوش برجسته تیغ ماهی ، جناقی یا مخلوط راه‌راه اریب است که همواره از سمت راست به چپ یا پایین به بالا بافته می‌شود. نوعی پارچهٔ معتبر و مرغوب انگلیسی که بیشتر به مصرف کت‌وشلوار مردانه می‌رسد

گلن چک: نوعی پارچه چهارخانه ، برجسته یا سایه‌روشن .

ژاکارد: همه پارچه‌هایی که طرح آن‌ها از روند بافت پارچه شکل‌گرفته است .

‌هانن تریت: پارچه‌ای با چهارخانه‌های کوچک که در گوشه هر چهارخانه نیز زائده‌ای اریب مانند وجود دارد.

جین: پارچه‌ای پنبه‌ای که اغلب سنگ‌شور شده است .

ماهوت: پارچه‌ای پشمی یا غیر ضخیم که از طریق روشی مشایه نمدمالی تهیه می‌شود .

مواره: پارچه‌ای با راه‌راه اریب و طرحی موج‌دار است که از طریق پس کردن پارچه شکل‌گرفته است .

موسیلن: پارچه‌ای لطیف و نرم ، شبیه کتان که از پنبه یا پشم تهیه‌شده است .

پانه زامت: مخمل ضخیم و براق با کرک‌های فشرده

پپیتا: نوعی پارچه با چهارخانه‌های کوچک تیره و روشن که برخلاف طرح جناغی کنگره‌دار نیست .

پارچه پرزدار یا پوست مصنوعی: پارچه‌هایی که پوشش مویی ضخیمی دارند و رنگ و اندازه آن شبیه خز واقعی است که به پولیش معروف است و نخ آن مصنوعی است .

پیکی : پارچه دو بافت با طرح‌های برجسته که به نظر لایی می‌آیند .

کش‌باف یا استرج : نوعی پارچه با چینی‌جاهای از راست به چپ که خاصیت ارتجاعی دارد .

ریپس : نوعی پارچه با نخ‌های برجسته که به‌صورت اریب است .

ژرسه رومانیت : نوعی پارچه محکم باکمی خاصیت ارتجاعی که اغلب از پشم گوسفند است .

راه‌راه : نوعی پارچه راه‌راه که شبیه پوست درخت راه‌راه است .

پلووری یا سویت شرت اشتوف : اغلب از نوع تریکوی ضخیم یا ژرسه است که از پنبه بافته می‌شود .

ترموفلورز یا فلیسه: هر دوروی پارچه کاملاً ضخیم ، زبر و پشمی مانند از الیاف مصنوعی است .

توخ: پارچه‌های شطرنجی با طرح‌های مختلف .

چیت ویچی: نوعی پارچه چهارخانه ، دورنگ که از پنبه بافته‌شده است .

نخی: لباس‌های پنبه‌ای در ایران نخی نام دارند. نخ پنبه‌ای از طریق بافندگی، به پارچه یا بافته‌های پنبه‌ای تبدیل می‌شود.

پلی‌استر: پلی‌استر کاملاً مصنوعی است. برای تولید این فرآورده از ترکیب دی متیل ترفتالات و منو اتیلن گلیکول و یا اسید ترفتالیک ( جایگزین ماده اولیه دی متیل ترفتالات ) در مجاورت کاتالیست های مناسب، استفاده می‌شود. پلیمر حاصل از ترکیب این دو ماده اولیه توسط پمپ از صفحات رشته ساز عبور داده می‌شود که تحت تأثیر هوای سرد به شکل لیف تبدیل می‌شوند.

لینن: لینن به پارچه‌ی کنفی هم معروف است و از پارچه‌های مناسب فصل تابستان محسوب می‌شود. مرغوب‌ترین نوع این پارچه از ۷۰ درصد پنبه، ۱۰ درصد پلی‌استر و ۲۰ درصد ویسکوز تهیه‌شده و بدترین نوع آن از ۵۰ درصد پنبه و ۵۰ درصد پلی‌استر، بدون ویسکوز است.

لاکرا یا الاستین: اسپندکس، لاکرا یا الاستین یکپارچه‌ی مصنوعی است که به خاصیت کشسانی فوق‌العاده‌اش شناخته می‌شود که از پلاستیک طبیعی محکم‌تر و بادوام‌تر است. از این پارچه در مواردی استفاده می‌شود که کشسانی، به‌خصوص برای راحتی مدنظر است. مانند کاربرد آن در لباس‌های ورزشی.

جیر: از پوست بز و گوساله تهیه می‌شود که طی فرایند خاصی و به‌وسیله وسایل خاصی رخ آن را پرداخت می‌کنند و سطح گوشتی را به‌صورت مخملی درمی‌آورند که بیشتر به‌عنوان آستر در داخل دیگر محصولات استفاده می‌گردد.

چرم طبیعی: چرم از دباغی پوست حیوانات مختلف مانند گاو، گوسفند، شترمرغ، کروکودیل، مار و حتی کوسه! تهیه می‌شود.

چرم مصنوعی یا پی وی سی: چرم مصنوعی PVC «پی وی سی» و PU «پلی اورتان» ترکیبی از یک‌لایه روکش به نام Skin و یک‌لایه اسفنج از جنس  PVC یا PU است  که بر روی پارچه پوشش داده می‌شود.

نایلون: نایلون استحکام خوبی در برابر سایش و کشش دارد به همین دلیل موارد استعمال زیادی ازجمله جوراب‌های نایلونی دارد که به علت قابلیت کششی زیاد در قسمت زانو و مفاصل کیسه‌ای نمی‌شود. فوراً خشک می‌شوند ، زیرا رطوبت کمی به خود جذب می‌کنند.

کرپ: پارچه کرپ می‌تواند از جنس‌هایی چون ابریشم، پشم و یا پلی‌استر تهیه‌شده باشد. این پارچه با ظاهر توری شکل، معمولاً دارای حالتی مجعد و پیچ خورده هست.

ساتن: در حقیقت ساتن و مخمل روش بافت پارچه را مشخص می‌کنند. برای بافتن ساتن ، سطح پارچه‌ای که مشاهده می کنید . دارای نخ‌های بسیار طویلی است که همگی رو به یک سمت دارند . این نخ‌های پود حدوداً ۴/۱ اینچ یا بیشتر روی سطح قرار می‌گیرند. و سپس در پارچه فرو می‌روند. این روش باعث می‌شود. تا پارچه شکل ابریشمی و نرم پیدا کند.

گاباردین: نوعی پارچه با بافت ریز از پنبه، پشم یا الیاف مصنوعی با نقوش برجسته تیغ ماهی، جناقی یا مخلوط راه‌راه اریب است که همواره از سمت راست به چپ یا پایین به بالا بافته می‌شود.

اشبالت: چرمی است شبیه جیر که از ورقه ورقه کردن چرم های ضخیم گاوی به دست می‌آید که نسبت به جیر سطح پایینتر محسوب و طبقه بندی می‌گردد.

نوبوک: چرمی است که مانند جیر و اشبالت دارای رخ مخملی هست اما باظرافت بسیار پرداخت‌شده و دارای سطحی لطیف است.

پلاستیک: مواد مصنوعی مانند اکریلیک، نایلون، پلی‌استر و مواد شیمیایی پلاستیکی بکار رفته در لباس‌ها که گرماساز است.

پلی یورتان: پلی یورتان یک پلیمر متشکل از زنجیره‌ای از واحدهای آلی پیوند شده با لینک‌های کاربامات ( یورتان ) است. محصولات پلی یورتان کاربردهای بسیاری دارد و سه‌چهارم مصارف جهانی از محصولات پلی یورتان به شکل فوم است.

لیوسل: لیوسل یک‌شکل از ریون است که شامل فیبرهای سلولوزی است که توسط خمیرکاغذ حل‌شده تولید می‌شود.

کنف: گیاهی بوته مانند و دارای ساقه‌های پوشیده از خار است منشأ اصلی آن نواحی مختلف آفریقا بوده و از دانه آن روغن خوراکی استخراج و از الیاف آن محصولات مختلفی مجله کاغذ گونی و چتائی و … تهیه می‌شود.

آکریلیک: الیاف آکریلیک الیافی هستند  که بیش از ۸۵% وزن آن‌ها متشکل از  واحدهای اکریلونیتریل  به‌صورت زنجیره‌ی پلیمری است.

پلی آمید: شامل انواع نخ‌های نایلونی با استحکام بالا در مواردی مثل تقویت تایر خودرو و هواپیما مورداستفاده قرار می‌گیرند. این الیاف دارای مقاومت عالی در مقابل سایش می‌باشند. الیاف نایلونی با توجه به استحکام بالا و سختی برای تولید طناب کمربند ایمنی چتر نجات، نخ و تور ماهیگیری مورداستفاده قرار می‌گیرند.

استات: استات‌ها یک استر (در شیمی به ترکیب یک اسید و یک الکل می‌گویند) از سلولوز و یکی از اولین الیاف مصنوعی ساخت بشر هستند. از استات‌ها برای ساخت دکمه، قاب عینک، تودوزی، بلوز، پیراهن، اثاثیه منزل، پالایه سیگار و غیره استفاده می‌شود.

پارچه ریون: جنس نخ آن از الیاف مصنوعی است و گزینه مناسب برای تولید لباس‌های زنانه است

پارچه دیور: با نخ پلی‌استر بافته می‌شود و گزینه خوبی برای انواع لباس است

برزنت: برزنت یک پارچه مستحکم، منعطف و ضدآب است که معمولا از پارچه‌هایی مانند کرباس و یا پلی استر با روکش یوریتان و یا پلاستیک هایی مانند پلی اتیلین ساخته می‌شود.

دورس: نوعی پارچه‌ی نخی که با الیاف پنبه بافته می‌شود و نسبت به دیگر پارچه‌های نخی ضخیم‌تر و مقاوم‌تر بوده و دارای انواع دو نخ و سه نخ است که از آن برای دوخت البسه‌ی گرم‌کن ورزشی استفاده می‌کنند.

پنبه: پارچه‌ای که تصور می‌شود آرام‌بخش و مطمئن‌ترین باشد، پارچه‌ی پنبه‌ای نام دارد. الیاف پنبه‌ای ‌هادی حرارت هستند و حرارت بدن را به بیرون منتقل کرده و درنتیجه خنک هستند. در ایران لباس‌های پنبه‌ای نخی نام دارند.

بنگالین: پارچه‌ای آجدار که از ابریشم، پشم و یا الیاف مصنوعی بافته می‌شود. بنگالین به نوع بافت پارچه اشاره دارد. نام بنگالین هم از بنگال گرفته شده که این پارچه برای اولین بار ازآنجا به فرانسه وارد شد.

دانتل و گیپور: تفاوت دانتل و گیپور در طراحی و زمینه‌های آن‌هاست. گیپور از بافت پنبه و ابریشم بدون هیچ زمینه‌ای و به‌صورت برجسته و ضخیم درست می‌شود. اما دانتل از تارهای ابریشم است که معمولاً روی زمینه تور بافته میشِ و سه نوع کارشده ، برجسته و کارنشده دارد. دانتل قیمت بسیار بالایی دارد .

به دلیل زیبایی و ظرافتش برای لباس عروس بسیار پرکاربرد است. اگر پارچه‌ای را می‌بینید که روی تور طرح‌های برجسته، براق و ظریفی کارشده است .از پشت پارچه هم زبری دیده نمی‌شود، پارچه‌ی خوبی خریده‌اید!

مخمل: نوعی پارچه کرکی است که از ابریشم، پنبه، کتان یا پشم بافته می‌شود. مخمل به علت دشواری ساخت و تولید، معمولاً جزء پارچه‌های اشرافی و لوکس محسوب می‌شود؛ گرچه با پیشرفت فناوری روز، تولید آن هزینهٔ کمتری پیداکرده است. صفت «مخملی» اشاره مستقیم به لطافت و نرمی این نوع پارچه دارد و منظور از آن «به نرمی مخمل» است.

موهر: موی بعضی از نژادهای بز لطیف و باارزش است . از بز نژاد آنقره ٬ سالیانه مقدار زیادی موی بلند و لطیف به دست می‌آید که موهر نامیده می‌شود . درازای تارهای موهر معمولاً” میان ١٣ تا ٢٢ سانتیمتر و قطر آن ۵٠ تا ۶٠ میکرون است . هر چه قطر موهر کمتر باشد لطیفتر و گران‌تر است و در بازارهای جهانی از بهترین پشم‌های گوسفندان مرینوس نیز گران‌بهاتر است . تارهای موهر خاصیت کشسانی مناسبی دارند ازاین‌رو پارچه‌های بافته‌شده از موهر کمتر چروک می‌شوند .

امروزه در صنعت بافندگی از موهر خالص کمتر استفاده می‌شود . موهر را با پشم گوسفند ٬ مو و کرک بز و یا باکتان ٬ کنف ٬ پنبه و نیز با الیاف مصنوعی مانند نایلون و پرلون ٬ به نسبت‌های معین درهم می‌کنند و با آن پارچه‌های گوناگون می‌بافند . تارهای موهر خاصیت رنگ‌پذیری خوبی دارند و رنگ‌ها را با درخشندگی و شفافیت زیاد نشان می‌دهند.

پولیش: پارچه‌هایی که پوشش مویی ضخیمی دارند و رنگ و اندازه آن شبیه خز واقعی است که به پولیش معروف است و نخ آن مصنوعی است.

فوتر: نَمَد نوعی بافته سنتی زیراندازی است که با پشم تولید می‌شود. در فرانسه به آن فوتر می‌گویند.

کتان کش: همان پارچه‌ی کتان است که با نخ کشی بافته می‌شود. نخ کشی عبارت است از ترتیب گذرانیدن نخ‌های تار از سوراخ‌های میلمیلک و رد دستگاه یا ماشین بافندگی تعداد کل میلمیلک های موردنیاز برای عمل نخ کشی برابر با تعداد کل نخ‌های تار است.

مش: نوعی بافت برای پارچه و دیگر مواد است که دارای حفره‌های درشت است.

برزنت: برزنت یکپارچه مستحکم، منعطف و ضدآب است که معمولاً از پارچه‌هایی مانند کرباس و یا پلی‌استر باروکش یوریتان و یا پلاستیک هایی مانند پلی اتیلین ساخته می‌شود.

الیاف بامبو: بامبو انعطاف‌پذیر، نرم، دارای ظاهری براق و دوستدار محیط‌زیست است. الیاف بامبو می‌تواند نرم‌تر از الیاف ابریشم و پنبه باشد. از دیگر ویژگی‌های خوب آن می‌توان به جذب بسیار سریع رطوبت و عرق بدن، قابلیت تنفس پذیری و گرم نگه‌داشتن بدن در محیط‌های سرد اشاره کرد. استفاده طولانی‌مدت از پارچه بامبو موجب می‌گردد پوست بدن سطحی خشک و احساس راحتی داشته باشد. به‌طوری‌که قابلیت جذب آن ۳ الی ۴ برابر پنبه هست. علت این امر ساختار کانالی بودن و سوراخ‌دار بودن لیف بامبو است.

مرس ریزه: عمل‌آوری پارچه‌های مخلوط پنبه، پلی‌استر با محلول قلیایی داغ، به‌منظور انجام مرس ریزه کردن گرم در جزء پنبه و ابریشم مانند شدن زیردست پلی‌استر و بهبود خواص آن مورداستفاده قرار می‌گیرد.

برخی از اصطلاحات پارچه و بافت پارچه

ژاکارد : همه پارچه‌هایی که طرح آنها از روند بافت پارچه شکل گرفته است.

مش: نوعی بافت برای پارچه و دیگر مواد است که دارای حفره‌های درشت است.

تریکو: پارچه تریکوی پودی در جهت عرضی و طولی قابلیت کشش دارد. امکانات طراحی وسیع. در تریکوی بافی پودی می توان لباس را با فرم دلخواه تهیه کرد مانند یقه ،حلقه آستین و آستین.

مرسریزه: عمل آوری پارچه های مخلوط پنبه، پلی استر با محلول قلیایی داغ، به منظور انجام مرسریزه کردن گرم در جزء پنبه و ابریشم مانند شدن زیر دست پلی استر و بهبود خواص آن مورد استفاده قرار می گیرد.

نحوه‌ی تشخیص پارچه‌ی نخی از دیگر پارچه‌ها:

فهمیدن اینکه محصول موردنظر پنبه است یا خیر احتیاج به تجربه‌ی فراوان دارد، ضخامت و نوع نرمی و زبری ربطی به جنس نخ آن ندارد. این ویژگی‌ها به نوع بافت برمی‌گردد، اما می‌شود یک‌راه و آن‌هم در بعضی مواقع پنبه بودن یا نبودن محصول را فهمید .این راه دقت به سطح پارچه‌ی موردنظر و براقی جنس است. نخ‌های پنبه به‌غیراز مرس ریزه حالت ماتی دارند، معمولاً اجناسی که روی سطح خود برق‌دارند از پلی‌استر یا همان به‌ اصطلاح مواد تشکیل‌شده‌اند. البته ناگفته نماند که پنبه‌های مرس ریزه هم براق هستند، اما معمولاً می‌توان آن‌ها را از قیمت بالایشان تشخیص داد.

این مطلب جامع از چند منبع گردآوری‌شده، و بخش‌هایی از آن‌هم به تألیف گروه تولید محتوای مد و فشن ایران درآمدهاست. منابع : روچی –نازوناب  – سیمرغ – لباسآموزش توسط محمد غفاری 

شاید شما دوست داشته باشید: پارچه های هوشمند